Cerkiew św. Jakuba Apostoła w Powroźniku

Adres: Powroźnik (ok. 4,5 km od rynku w Muszynie)

Powroźnik to wieś w gminie Muszyna, której najcenniejszym zabytkiem jest bez wątpienia Cerkiew św. Jakuba Apostoła, zbudowana w 1600 roku. Co ważne, w 2013 roku obiekt ten został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Ponadto cerkiew św. Jakuba w Powroźniku stanowi jeden z punktów Szlaku Architektury Drewnianej województwa małopolskiego. Dawniej Cerkiew św. Jakuba w Powroźniku służyła jako cerkiew grekokatolicka, obecnie funkcjonuje jako kościół rzymskokatolicki.

Historia cerkwi

Początki funkcjonowania cerkwi sięgają przełomu XVI i XVII wieku, kiedy to mieszkańcy wsi Powroźnik, zwani od XIX wieku Łemkami, rozpoczęli jej budowę. Konsekrowano ją 5 października 1600 roku, a do 1607 roku trwały prace wykończeniowe. 18 czerwca tego roku ukończono prace malarskie wnętrza sanktuarium, będącego najważniejszym miejscem świątyni. W 1637 r. erygowano parafię unicką. Natomiast w latach 1743-1744 ufundowano nowy, zachowany do dziś, wielostrefowy ikonostas. Jednak cerkiew ulegała zmianom i obecny jej wygląd pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku. Natomiast w latach 90. XX wieku w Cerkwi miały miejsce prace konserwatorskie, dzięki którym odnowiono ikony i malowidła ścienne które uległy zniszczeniu na przestrzeni lat.

Po wysiedleniu Łemków, którzy zamieszkiwali Powroźnik, erygowano parafię rzymskokatolicką przy dawnej cerkwi. Wtedy też dostosowano wygląd świątyni do tradycji kościoła rzymskokatolickiego.

Cerkiew św. Jakuba w Powroźniku – architektura

Świątynia w Powroźniku to trójdzielna, łemkowska cerkiew typu północno-zachodniego. Jej zrębowa konstrukcja jest w całości wykonana z drewna. Trójdzielność cerkwi podkreślają trzy baniaste hełmy – nad prezbiterium, babińcem i nawą. Poza tym jest ona obita i pokryta charakterystycznym dla tego stylu architektonicznego gontem. Nad przedsionkiem góruje wieża zwieńczona drewnianym hełmem i ozdobiona kutym krzyżem. Ponadto, na wieży znajduje się najstarszy zachowany element cerkwi – dzwon, pochodzący z 1615 roku. Co więcej, najstarszą zachowaną częścią budynku jest prezbiterium na planie nieregularnego prostokąta. Nawa jest czworoboczna i jest szersza od pozostałych części świątyni. Poza tym, możemy również wyróżnić babiniec, zakrystię oraz przedsionek.

Wewnątrz cerkwi można znaleźć wiele interesujących i dobrze zachowanych zabytków sakralnych. Są to ikony, przedstawiające: Sąd Ostateczny, Ukrzyżowanie, Święty Jakub Brat Pański, Hodegetria oraz Pantokrator. Oprócz tego, w cerkwi można podziwiać ikonostas pochodzący z 1743-44 r., natomiast ściany i strop zakrystii pokrywają piękne malowidła ścienne z XVII wieku (obraz Trójcy Świętej: w centralnej części znajduje się scena Ukrzyżowania, nad nią Duch Święty, a na stropie Bóg Ojciec).

Wokół Cerkwi św. Jakuba w Powroźniku znajduje się kamienno-drewniane ogrodzenie z niewielkimi kapliczkami. Cerkiew jest dostępna dla odwiedzających cały rok, więc warto skorzystać i nacieszyć oczy wspaniałą spuścizną łemkowskiej kultury.