Adres: Szczawnik (ok. 5 km od rynku w Muszynie)
Szczawnik to niewielka wieś położona w gminie Muszyna, w powiecie nowosądeckim. Swoją nazwę zawdzięcza przepływającemu przez nią potokowi, który jest dopływem Popradu. Poza malowniczym, leśnym otoczeniem, które jest częścią bujnej roślinności doliny Popradu, na terenie Szczawnika znajduje się zabytkowy kościół, zasługujący na szczególną uwagę. Jest to dawna drewniana cerkiew św. Dymitra Sołuńskiego. Pochodzi ona z XIX wieku i należy obecnie do parafii Złockie. Jest to na tyle charakterystyczny i unikatowy element krajobrazu Szczawnika, że warto przybliżyć jego historię, styl architektoniczny i położenie.
Historia cerkwi w Szczawniku
Historia cerkwi w Szczawniku, która była cerkwią łemkowską, sięga połowy XVII wieku (źródła podają, że cerkiew ta znajdowała się tam już przed 1624 rokiem), aczkolwiek budynek, który możemy obecnie podziwiać pochodzi z 1841 roku. W latach 1936-37 wykonano polichromię przedstawiającą m.in. chrzest Rusi w 988 r..
W roku 1947 przeprowadzono na tych terenach słynną Akcję “Wisła”, która polegała na masowym wysiedleniu ludności ukraińskiej z terenów południowo-wschodniej Polski. Akcja ta objęła również Łemków, którzy zamieszkiwali Szczawnik. W efekcie, do dnia dzisiejszego budynek dawnej cerkwi pełni rolę kościoła rzymskokatolickiego.
Cerkiew w Szczawniku – styl architektoniczny
Pod względem architektonicznym cerkiew św. Dymitra w Szczawniku posiada cechy charakterystyczne budownictwa zachodnio-łemkowskiego. Po pierwsze została w całości wykonana z drewna. Jej konstrukcja jest zrębowa, a wznosząca się nad nią wieża jest konstrukcji słupowej. Ponadto ściany są w całości pokryte gontem, a dach został zwieńczony blachą, która jest dostosowana do całości budowli. Nad konstrukcją górują trzy baniaste wieżyczki. Cerkiew składa się z trzech części i posiada jedną nawę główną. Jednak oprócz charakterystycznej i bardzo interesującej bryły, największe skarby kryje wnętrze cerkwi.
Większość zabytków, które można podziwiać wewnątrz pochodzi z XIX wieku, jednak kilka z nich, mających największą wartość, powstało w latach wcześniejszych. Do najważniejszych należą: ikony “Przemienienie Pańskie” oraz “Opłakiwanie Chrystusa”, znajdujące się na ołtarzu bocznym z 1729 r. oraz dzwon z 1707 r. Ponadto warto zwrócić szczególną uwagę na różnorodne i bogato zdobione obrazy: “Ukrzyżowanie” z 1854 r. oraz “Św. Barbara” z 1867r. Co więcej, ciekawym elementem jest ikonostas z przełomu XVIII i XIX wieku, składający się z ułożonych warstwowo obrazów Patriarchów Starego Testamentu, Matki Boskiej, a także Apostołów. Okazała polichromia oraz ikona Chrystusa Pankratora to kolejne dzieła sztuki, które wpływają na wysoką wartość artystyczną i zabytkową cerkwi.
Szlak Architektury Drewnianej
Małopolska może poszczycić się ogromną ilością dobrze zachowanych drewnianych zabytków, z których ponad 250 wchodzi w skład Szlaku Architektury Drewnianej. Powstał w 2001 roku z inicjatywy województwa Małopolskiego. Obejmuje on najcenniejsze i najbardziej interesujące obiekty, a wśród nich cerkiew św. Dymitra w Szczawniku. Jest ona jedną z pereł architektury tego obszaru i zdecydowanie warto go zwiedzić. Dojazd do podnóża Pustej Wielkiej i Kotylniczego Wierchu, gdzie znajduje się cerkiew, jest dobrze oznaczona, więc nie powinniście mieć żadnych problemów z jej odnalezieniem, do czego serdecznie zachęcamy.
Cerkiew św. Dymitra – galeria zdjęć
